Felix Reda

#consultation

1./2. Η ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ ΓΙΑ ΤΑ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

Ένα από τα υψηλότερα ποσοστά συμμετοχής που έχει επιδειχθεί ποτέ σε διαβούλευση: Η μεταρρύθμιση των πνευματικών δικαιωμάτων είναι σημαντική για τους ψηφοφόρους. Απαιτούν μια δυναμική και σε επίπεδο ΕΕ λύση για τα διασυνοριακά προβλήματα και για την νομική αβεβαιότητα που αντιμετωπίζουν στην καθημερινή τους ζωή που σχετίζεται με τα πνευματικά δικαιώματα.

Οι γνώμες σχετικά με την ανάγκη για μεταρρύθμιση είναι χωρισμένες, με τους χρήστες και τους θεσμούς να είναι υπέρ, τους εκδότες κατά και τους καλλιτέχνες να βρίσκονται κάπου στη μέση

#authors

3. ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΩΝ

Μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για τους συγγραφείς στο συνεχώς μεταβαλλόμενο online περιβάλλον είναι η διαπραγμάτευση δίκαιων συμβάσεων με τους κατόχους των δικαιωμάτων και τους μεσάζοντες. Εδώ η ΕΕ μπορεί να κάνει πολλά περισσότερα για την προστασία των δικαιωμάτων των δημιουργών.

Μια αποφασιστική τοποθέτηση υπέρ των δημιουργών η οποία […] μπορεί να υποστηριχθεί μόνο από την πλευρά του δημιουργού.
—Ο γερμανικός συνασπισμός καλλιτεχνών Initiative Urheberrecht, σχετικά με την έκθεση

Οι περισσότεροι καλλιτέχνες επιδιώκουν να κερδίσουν τα προς το ζην από την καλλιτεχνική τους έκφραση και πρέπει να διαπραγματεύονται τις άδειες πνευματικών δικαιωμάτων με τις εταιρίες για να εμπορεύονται τα έργα τους. Αυτές οι συμβατικές ανταλλαγές συχνά χαρακτηρίζονται από μια ανισορροπία δύναμης μεταξύ των μερών. Οι εταιρείες μπορούν να αξιοποιήσουν την ισχυρότερη διαπραγματευτική τους θέση για να διατηρήσουν τα περισσότερα από τα οφέλη που προκύπτουν, μειώνοντας έτσι τις παροχές για τους καλλιτέχνες. Η πολιτική των πνευματικών δικαιωμάτων μπορεί να βοηθήσει στην προστασία των δημιουργών από μια τέτοια ευπάθεια. […]

Τα κράτη μέλη πρέπει να προστατεύουν τους καλλιτέχνες από την εκμετάλλευση, στο πλαίσιο της παραχώρησης των πνευματικών δικαιωμάτων και στην συλλογή των δικαιωμάτων […] μέσω μιας νομικής προστασίας που δεν θα μπορεί να παρακαμφθεί από μια σύμβαση.

—Έκθεση των Ηνωμένων Εθνών για την πολιτική στα Πνευματικά Δικαιώματα και το δικαίωμα στην επιστήμη και τον πολιτισμό

Έχουν διατυπωθεί ανησυχίες σχετικά με τις καταναγκαστικές συμβάσεις που οι συγγραφείς και οι καλλιτέχνες τις προσδιορίζουν ως ένα βασικό εμπόδιο για την δίκαιη αμοιβή τους. Κάτω από αυτές τις συμβάσεις, οι οποίες είναι συχνές, οι δημιουργοί υπογράφουν και παραδίδουν όλα τα δικαιώματά που έχουν πάνω στις δημιουργίες τους, προκειμένου να αποκτήσουν μια προμήθεια για τη δημιουργία ενός έργου. Ως εκ τούτου, τελικά χάνουν τον έλεγχο πάνω στη ίδια τους την δημιουργία, η οποία μπορεί ακόμα και να χρησιμοποιηθεί σε αντίθεση με το δικό τους όραμα. […]

Με όλα αυτά τα θέματα, οι καλλιτέχνες είναι απρόθυμοι να εισέλθουν σε χρονοβόρες και δαπανηρές δικαστικές διαδικασίες κατά των εταιρειών, τα οποία με τη σειρά τους μπορεί να αποτελέσουν αποτρεπτικό παράγοντα για την καλλιτεχνική δημιουργικότητα. […]

—Έκθεση των Ηνωμένων Εθνών για το δικαίωμα στην ελευθερία της καλλιτεχνικής έκφρασης και δημιουργίας

Αρκετές τροποποιήσεις θα υποβληθούν με συγκεκριμένες βελτιώσεις που δεν μπορούσαν να περιληφθούν στο αρχικό σχέδιο έκθεσης λόγω των περιορισμών χώρου που αυτή έπρεπε να έχει.

#singletitle

4. ΕΝΙΑΙΟΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΤΙΤΛΟΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ

Η πιο καθαρή λύση για τον κατακερματισμό των πνευματικών δικαιωμάτων στην ΕΕ, είναι η καθιέρωση ενός ενιαίου Ευρωπαϊκού τίτλου, όπως και με το Ευρωπαϊκό δίπλωμα ευρεσιτεχνίας και το Ευρωπαϊκό σήμα κατατεθέν (αλλά αντικαθιστώντας τους αντίστοιχους εθνικούς τίτλους). Αυτός ο μακροπρόθεσμος στόχος θα ωφελήσει τόσο τους δικαιούχους όσο και τους χρήστες: Ενώ οι πρώτοι θα έχουν μια πιο ενοποιημένη βάση προστασίας, οι τελευταίοι θα αποκτήσουν μεγαλύτερη ασφάλεια δικαίου στις διασυνοριακές τους χρήσεις.

Η συντριπτική πλειονότητα των τελικών χρηστών/καταναλωτών θεωρούν ότι η ΕΕ πρέπει να επιδιώξει [αυτήν] την ιδέα, που θα ενισχύσει την ασφάλεια δικαίου και τη διαφάνεια για τους κατόχους των δικαιωμάτων και για τους καταναλωτές και θα μειώσει το κόστος των συναλλαγών και της χορήγησης αδειών που σχετίζονται με την εκκαθάριση των δικαιωμάτων […] Η συντριπτική πλειοψηφία των θεσμικών χρηστών είναι επίσης γενικά υπέρ καθώς και ένας σημαντικός αριθμός δημιουργών/ερμηνευτών
—Έκθεση για την διαβούλευση της ΕΕ για τα πνευματικά δικαιώματα

Δες: copyrightcode.eu

#publicworks

5. ΤΑ ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ ΑΝΗΚΟΥΝ ΣΕ ΟΛΟΥΣ

Η ΕΚΘΕΣΗ ΣΥΝΙΣΤΑ: Τα έργα που δημιουργήθηκαν από τους υπαλλήλους της κυβέρνησης, της δημόσιας διοίκησης και των δικαστηρίων, στο πλαίσιο των επίσημων καθηκόντων τους, θα πρέπει να είναι στο Public Domain.

Αυτό θα αποτρέψει επίσης και την μη τήρηση πνευματικών δικαιωμάτων ως ένα εμπόδιο στην πρόσβαση του κοινού.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Το 2014, το γερμανικό Υπουργείο Εσωτερικών προσπάθησε να υποστηρίξει ότι ένας πολίτης δεν μπορούσε να δημοσιεύσει online την απάντηση στην αίτηση του βάσει του Freedom of Information για λόγους πνευματικών δικαιωμάτων.

#publicdomain

6. ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗ ΤΟΥ PUBLIC DOMAIN

Το Public Domain αποτελείται από έργα των οποίων τα πνευματικά δικαιώματα έχουν λήξει ή των οποίων τα πνευματικά δικαιώματα δεν εφαρμόστηκαν ποτέ, και παρόλα αυτά οι ψηφιακές εκδόσεις της τέχνης που είναι στο Public Domain είναι συχνά φορτωμένες με το σύμβολο των πνευματικών δικαιωμάτων ακόμα και σήμερα – και αυτό σύμφωνα με τον ισχυρισμό ότι η ψηφιακή τεχνολογία επιχορηγεί μια νέα περίοδο χρονικής διάρκειας στην προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων για τα Public Domain έργα.

Εννέα κράτη μέλη ανέφεραν εμπόδια στην εξασφάλιση ότι το υλικό στο Public Domain θα παραμείνει στο Public Domain και μετά την ψηφιοποίηση του […] η νομική βάση ορισμένων ψηφιακών αναπαραγωγών των έργων που είναι στο Public Domain στερείται σαφήνειας και απαιτεί περαιτέρω προσοχής (και διευκρίνησης).
—Έκθεση της ΕΚ για την Πολιτιστική κληρονομιά: ψηφιοποίηση, online προσβασιμότητα και ψηφιακή διαφύλαξη 2011-2013

Η ΕΚΘΕΣΗ ΣΥΝΙΣΤΑ: Να διευκρινιστεί ότι η ψηφιοποίηση δεν χορηγεί νέα χρονική περίοδο προστασίας των πνευματικών δικαιωμάτων για τα έργα που ήταν προηγουμένως κοινής ιδιοκτησίας.

Επίσης, είναι συχνά αναίτια δύσκολο για τους καλλιτέχνες να μπορούν να απελευθερώσουν οικειοθελώς ένα έργο τους στο Public Domain ή με μια φιλελεύθερη άδεια, λόγω κάποιας περιοριστικής εκδοτικής σύμβασης ή ακαμψίας της συλλογικής διαχείρισης.

Η ΕΚΘΕΣΗ ΣΥΝΙΣΤΑ: Αναγνώριση της αυτονομίας των καλλιτεχνών να απελευθερώνουν τα έργα τους με όποιον τρόπο που θέλουν, συμπεριλαμβανομένου και στο Public Domain.

Δες: publicdomainmanifesto.org

#terms

7. ΕΝΑΡΜΟΝΙΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΡΚΕΙΑΣ ΤΩΝ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ

Για να προσδιορίσεις αν ένα έργο είναι κάτω από πνευματικά δικαιώματα, πρέπει κανείς να ερευνήσει σκοτεινά γεγονότα, όπως το αν ο δημιουργός του πέθανε για τη Γαλλία στον πόλεμο (που σε αυτήν την περίπτωση ισχύουν μεγαλύτερης διάρκειας πνευματικά δικαιώματα).

Δραστικά αποκλίνουσες διάρκειες προστασίας μπορεί να συνοδεύουν την ίδια κατηγορία έργων ανάλογα με τη δικαιοδοσία… Η συνέπεια είναι ένα νομοθετικό πλαίσιο που καθιστά τον υπολογισμό της διασυνοριακής εκκαθάρισης δικαιωμάτων πολύ δύσκολο, παρεμποδίζοντας τους τελικούς χρήστες και τις οργανώσεις πολιτιστικής κληρονομιάς
—Ο Μύθος της Ευρωπαϊκής Εναρμόνισης στην Διάρκεια (προστασίας των πνευματικών δικαιωμάτων): 27 Public Domains για τα 27 κράτη μέλη

Η συντριπτική πλειοψηφία των έργων είναι εμπορικά εκμεταλλεύσιμα για πολύ μικρότερο χρονικό διάστημα από ότι είναι η διάρκεια προστασίας των πνευματικών τους δικαιωμάτων. Ως συνέπεια, πολλά έργα δεν είναι διαθέσιμα για ένα μεγάλο “νεκρό” χρονικό διάστημα, προκαλώντας έτσι μια “τρύπα του 20ου αιώνα” στην αγορά και στις αρχειοθήκες. Για τα περισσότερα έργα, η μεγάλη διάρκεια προστασίας των πνευματικών δικαιωμάτων δεν εξασφαλίζει και μια αυξημένη αμοιβή για τους δημιουργούς τους – μειώνει όμως την διαθεσιμότητά τους.

Το παλιό, αλλά που εξακολουθεί να βρίσκεται κάτω από την προστασία πνευματικών δικαιωμάτων, περιεχόμενο παραμένει λιγότερο διαθέσιμο τόσο εμπορικά όσο και στις αρχειοθήκες.

Μέσω του How Copyright Keeps Works Disappeared & Europeana

Οι θετικές μακροοικονομικές επιδράσεις μπορούν να τεκμηριωθούν μόνο για ένα μικρό χρονικό διάστημα προστασίας που θα είναι κάτω από τα 30 χρόνια περίπου.
—Gutachten 2015, Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων για την Έρευνα και την Καινοτομία, συγκροτήθηκε από τη γερμανική κυβέρνηση

Η συντριπτική πλειονότητα των τελικών χρηστών θεωρούν ότι οι ισχύουσες διάρκειες στην προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων είναι ακατάλληλες. … Οι θεσμικά χρήστες πιστεύουν γενικά ότι οι τρέχουσες διάρκειες […] πρέπει να μειωθούν. … Ορισμένα μέσα αναμετάδοσης […] νομίζουν ότι οι διάρκειες είναι πολύ μεγάλες … Η συντριπτική πλειοψηφία των μεσαζόντων και των παρόχων υπηρεσιών θεωρούν ότι η διάρκεια της προστασίας των πνευματικών δικαιωμάτων είναι πολύ μεγάλη.
—Έκθεση για την Διαβούλευση της ΕΕ για τα Πνευματικά Δικαιώματα

Η ΕΚΘΕΣΗ ΣΥΝΙΣΤΑ: Εναρμόνιση σε όλες τις διάρκειες προστασίας με το διεθνές πρότυπο, η ζωή του δημιουργού + 50 χρόνια.

#balance

8. ΕΞΙΣΟΡΡΟΠΗΣΗ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ

Η οδηγία ΚτΠ (InfoSoc directive) στόχευε στο να επιτευχθεί μια ισορροπία μεταξύ όλων των ενδιαφερομένων μερών, συμπεριλαμβανομένων των δημιουργών και των ερμηνευτών, των κατόχων των άλλων δικαιωμάτων, των χρηστών των προστατευόμενων με πνευματικά δικαιώματα έργων και στο ευρύ κοινό. Οι εξαιρέσεις και οι περιορισμοί είναι ένα σημαντικό στοιχείο για την παροχή αυτής της ισορροπίας. Η εξέτασή τους υπό το φως της τεχνολογικής και κοινωνικής προόδου αποτελεί το κύριο μέλημα των επόμενων παραγράφων αυτής της έκθεσης.

#equal

9. ΙΣΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΕΝΤΟΣ (ONLINE) ΚΑΙ ΕΚΤΟΣ (OFFLINE) ΣΥΝΔΕΣΗΣ

Δεδομένου ότι το αναλογικό περιβάλλον χρήσης, σταδιακά έχει αντικατασταθεί από ένα ψηφιακό περιβάλλον, είναι αναγκαίο να διασφαλιστεί ότι, ο σκοπός πίσω από τις εξαιρέσεις και τους περιορισμούς συνεχίζει να πληρείτε καθώς αλλάζουν και οι πρακτικές χρήσης. Σε αντίθετη περίπτωση, τα δικαιώματα που παρέχονται στο κοινό, σταδιακά ελαττώνονται με την πάροδο του χρόνου.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Εάν η εξαίρεση για εκπαιδευτικούς σκοπούς επιτρέπει σε έναν δάσκαλο να παρέχει σε κάθε μαθητή της τάξης του από ένα φυσικό αντίγραφο ενός συγκεκριμένου κειμένου ως υλικό ανάγνωσης του μαθήματος του, θα πρέπει επίσης να είναι σε θέση να παρέχει στους μαθητές του πρόσβαση στο ίδιο κείμενο και σε ψηφιακή μορφή μέσω ενός σχολικού intranet.

#crossborder

10. ΕΠΙΠΤΩΣΗ ΣΤΗΝ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΗ ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ

Ένα μήνυμα λάθους που είναι γνωστό σε όλους τους Ευρωπαίους, αλλά και ταυτόχρονα και όχι κατανοητό από όλους.

Καθώς η χρήση των διασυνοριακών ανταλλαγών μεγαλώνει, οι επιπτώσεις των διαφορών στις εξαιρέσεις και στους περιορισμούς των πνευματικών δικαιωμάτων είναι όλο και πιο αρνητικές για την ολοκλήρωση της ενιαίας ψηφιακής αγοράς.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ:

Οι ντοκιμαντερίστες χρειάζονται την ελευθερία να χρησιμοποιούν συγκεκριμένες εικόνες, βίντεο κλιπ ή μουσική που απαιτούνται για να πουν μια συγκεκριμένη ιστορία. Ανάλογα με το καθεστώς στις εξαιρέσεις και στους περιορισμούς μιας χώρας, αυτές οι καλλιτεχνικές πρακτικές μπορεί να ορίζονται σαφώς ως επιτρεπτές ή μπορεί να βρίσκονται σε μια νομικά γκρίζα ζώνη που καθιστά δύσκολο για τους δημιουργούς να εμπορευθούν και να διανείμουν τα έργα τους.
—Έκθεση των Ηνωμένων Εθνών για την πολιτική στα Πνευματικά Δικαιώματα και το δικαίωμα στην επιστήμη και τον πολιτισμό

Αυτό επηρεάζει ιδιαίτερα τα πρότζεκτ για την προώθηση της επικοινωνίας μεταξύ των χωρών, όπως ο Γερμανικός-Γαλλικός τηλεοπτικός σταθμός arte.

#mandatory

11. ΝΑ ΚΑΤΑΣΤΟΥΝ ΟΙ ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΕΣ

Οι εξαιρέσεις και οι περιορισμοί που περιγράφονται στην οδηγία ΚτΠ, έχουν δοκιμαστεί σε μεμονωμένα κράτη μέλη και έχει αποδειχθεί ότι δεν είναι επιζήμιες για τα συμφέροντα των δημιουργών. Ωστόσο, η εφαρμογή τους είναι προς το παρόν προαιρετική. Μόνο όταν ισχύουν οι ίδιες εξαιρέσεις σε κάθε χώρα μπορούν να ωφεληθούν οι πολίτες σε διασυνοριακές καταστάσεις ανταλλαγής.

Οι τελικοί χρήστες/καταναλωτές θεωρούν ότι ο προαιρετικός χαρακτήρας της λίστας με τις εξαιρέσεις δημιουργεί νομική αβεβαιότητα και άνισους όρους ανταγωνισμού για τους συμμετέχοντες στην αγορά. … Οι θεσμικοί χρήστες γενικά υποστηρίζουν την εναρμόνιση των πνευματικών δικαιωμάτων, η οποία συνεπάγεται το ότι οι εξαιρέσεις θα είναι υποχρεωτικές… Πολλοί από τους ερωτηθέντες από την ομάδα [των διανομέων / παρόχων υπηρεσιών / μεσαζόντων], υποστηρίζουν μια μεγαλύτερη εναρμόνιση και ασφάλεια δικαίου στον τομέα των εξαιρέσεων. … Οι εκπρόσωποι της ακαδημαϊκής κοινότητας, της κοινωνίας των πολιτών ή των ομάδων σκέψης (think-tanks), γενικά θεωρούν ότι η προαιρετική φύση των εξαιρέσεων είναι προβληματική και ότι οι εξαιρέσεις θα πρέπει να εναρμονιστούν περαιτέρω.
—Έκθεση για την Διαβούλευση της ΕΕ για τα Πνευματικά Δικαιώματα

Η ΕΚΘΕΣΗ ΣΥΝΙΣΤΑ: Ορισμός των εξαιρέσεων των πνευματικών δικαιωμάτων ως υποχρεωτικές σε όλα τα κράτη μέλη.

#transformative

12. ΝΑ ΚΑΤΑΣΤΕΙ ΕΥΠΡΟΣΔΕΚΤΗ Η ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΤΙΚΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ

Το τηλέφωνο στην τσέπη σας είναι ένας υπολογιστής ικανός για την παραγωγή πολυμέσων, εξοπλισμένο με μια πολύ καλύτερη φωτογραφική μηχανή, από ότι είχαν στην διάθεση τους οι περισσότεροι επαγγελματίες καλλιτέχνες όταν γράφτηκε η οδηγία ΚτΠ. Μαζί με το διαδίκτυο ως ένα μηδενικού κόστους παγκόσμιο εκδοτικό μέσο, το φαινόμενο αυτό έχει επιφέρει μια ευρεία δημιουργική επανάσταση, επιτρέποντας έναν πλούτο από αναδυόμενες πρακτικές στις οποίες τα νέα έργα δημιουργούνται με τη μετατροπή των υφιστάμενων.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ: Τέτοιες πρακτικές, που γίνονται συχνά χωρίς εμπορικούς σκοπούς, περιλαμβάνουν: Οπτικοακουστικά remixes και mashups (όπως τα τραγούδια που δημιουργήθηκαν από δεκάδες βίντεο κλιπ που βρέθηκαν), lip dubs (δημιουργικές αναπαραστάσεις τραγουδιών), supercuts (συλλογές από παρόμοιες σκηνές ταινίας), mods (τροποποιήσεις και μετατροπές ηλεκτρονικών παιχνιδιών, για παράδειγμα, το να αλλάζεις τους χαρακτήρες ή να προσθέτεις νέα περιβάλλοντα), διασκευές/αφιερώματα σε κλασικούς out-of-commerce, Machinima (ταινίες που έχουν γυριστεί χρησιμοποιώντας περιβάλλοντα παιχνιδιού, όπως το “studio”), Let’s Plays (ωντανές βίντεο μεταδόσεις συνεδριών από παιχνίδια υπολογιστών), και πολλά άλλα.

Παρά το ότι δεν παρεμβαίνουν με την εμπορική εκμετάλλευση των έργων, αυτά τα έργα περιβάλλονται από μια νομική αβεβαιότητα:

Οι ερωτηθέντες κατέδειξαν σύγχυση, άγχος και φόβο όταν ρωτήθηκε σχετικά με τη συμπεριφορά τους στα πνευματικά δικαιώματα
—Χρήστες με Βίντεο-δημιουργίες σχετικά με τα Πνευματικά Δικαιώματα [Aufderheide 2007]

Η νομοθεσία περί πνευματικών δικαιωμάτων δεν θα πρέπει να σταθεί εμπόδιο στο δρόμο αυτού του άνευ προηγουμένου κύματος με τις αναδυόμενες δημιουργικές εκφράσεις και πρέπει να αναγνωρίσουμε τους νέους δημιουργούς ως κανονικούς πολιτιστικούς φορείς και ενδιαφερόμενα μέρη (stakeholders).

Δες: right2remix.org

#opennorm

13. ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΜΙΑΣ ΕΥΕΛΙΚΤΗΣ ΚΑΙ ΑΝΟΙΧΤΗΣ ΣΤΙΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ ΝΟΡΜΑΣ

Τα κράτη μέλη έχουν μια θετική υποχρέωση να παρέχουν ένα ισχυρό και ευέλικτο σύστημα εξαιρέσεων και περιορισμών στα πνευματικά δικαιώματα για να εκπληρώνουν και τις υποχρεώσεις τους προς τα ανθρώπινα δικαιώματα. Το “3-step test” […] πρέπει να ερμηνευθεί έτσι ώστε να ενθαρρύνει την δημιουργία ενός τέτοιου είδους σύστημα εξαιρέσεων και περιορισμών.
—Έκθεση των Ηνωμένων Εθνών για την πολιτική στα Πνευματικά Δικαιώματα και το δικαίωμα στην επιστήμη και τον πολιτισμό

Η μεταρρύθμιση των κανόνων της ΕΕ για τα πνευματικά δικαιώματα παίρνει πολύ χρόνο. Δεκατέσσερα χρόνια έχουν περάσει από την εισαγωγή της οδηγίας ΚτΠ και αυτήν την έκθεση αξιολόγησης. Η οδηγία αναφέρεται σε παρωχημένη τεχνολογία, όπως τα CD-ROM. Είναι ασφαλές να υποθέσουμε ότι η τεχνολογική ανάπτυξη θα συνεχίσει να είναι ταχύτερη από ότι το νομικό σύστημα μπορεί να προσαρμοστεί.

Ένας ανοιχτός κανόνας θα δώσει στα δικαστήρια τη δυνατότητα να επιτρέπουν τις μελλοντικές χρήσεις που θα περνούν τον έλεγχο του διεθνούς προτύπου 3-step-test:

1. Μια ειδική χρήση ενός έργου…
2. …ότι δεν έρχεται σε σύγκρουση με την κανονική εκμετάλλευση του…
3. …και δεν θίγουν αδικαιολόγητα τα νόμιμα συμφέροντα του δημιουργού

Αυτό το ανοιχτό πρότυπο διαφέρει σημαντικά από αυτό της “δίκαιης χρήσης” (fair use) των ΗΠΑ, επειδή εφαρμόζεται επιπρόσθετα σε έναν ειδικό κατάλογο εξαιρέσεων και περιορισμών και δεν τον αντικαθιστά. Είναι ένας εφεδρικός μηχανισμός για να δώσει στις εξαιρέσεις και στους περιορισμούς την απαραίτητη ευελιξία που χρειάζονται με την πάροδο του χρόνου και με τις μελλοντικές δυνατότητες.

Η συντριπτική πλειονότητα των θεσμικών χρηστών ευνοούν την αύξηση της ευελιξίας των εξαιρέσεων που προβλέπονται στο νόμο περί πνευματικών δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και πιο συχνά βλέπουν ότι η λύση είναι με την εισαγωγή [ενός] ανοικτού προτύπου, επιπρόσθετα με τον κατάλογο των ειδικών περιορισμών. … Πολλοί καταναλωτές υποδεικνύουν ότι προσθέτοντας ένα ανοικτό πρότυπο στην τρέχουσα λίστα των εξαιρέσεων θα επιτρέψει τις χρήσεις εκείνες που δεν θα μπορούσε να είχαν προβλεφθεί κατά το χρόνο της έγκρισης της νομοθεσίας. … Μερικοί [κράτη μέλη] θεωρούν ότι κάποιες από τις υφιστάμενες εξαιρέσεις δεν είναι τεχνολογικά ουδέτερες και ως εκ τούτου, η επέκταση στις “παρόμοιες χρήσεις”’ ή σε ένα άλλο είδος ανοιχτού κανόνα θα μπορούσε να είναι κάτω από θεώρηση. … Ένα μικρό κλάσμα δημιουργών και οργανισμών συλλογικής διαχείρισης ισχυρίζονται ότι το να γίνει ο κατάλογος των εξαιρέσεων ανοικτός στο μέλλον θα μπορούσε να βοηθήσει το δίκαιο της ΕΕ να συμβαδίζει με την τεχνολογική αλλαγή. … Άλλοι [ακαδημαϊκοί] υποστηρίζουν ότι η προσθήκη ενός ανοικτού κανόνα στον ήδη υπάρχοντα κατάλογο των εξαιρέσεων θα ήταν το καλύτερο μέσο για να διασφαλιστεί ότι η σχετική νομοθεσία θα συμβαδίζει με τις εξελίξεις στο μέλλον.
—Έκθεση για την Διαβούλευση της ΕΕ για τα Πνευματικά Δικαιώματα

#audiovisual

14. ΝΑ ΕΠΙΤΡΑΠΕΙ Η ΟΠΤΙΚΟΑΚΟΥΣΤΙΚΗ ΠΑΡΑΠΟΜΠΗ (QUOTATION)

Τα “Reaction GIFs” είναι αναφορές ποπ κουλτούρας (με πολύ σύντομα επαναλαμβανόμενα βιντεάκια) που χρησιμοποιούνται για να υπογραμμίσουν και να καταδείξουν σημεία σε διαδικτυακές συζητήσεις

Ενώ σχεδόν όλες οι χώρες έχουν μια εξαίρεση στα πνευματικά δικαιώματα για την παραπομπή (quotation), η ερμηνεία του τι μπορεί να θεωρηθεί ως παραπομπή είναι διαφορετική μεταξύ των κρατών μελών. Αυτό προκαλεί προβλήματα, καθώς κείμενο, ήχος και οπτικό υλικό χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο εναλλακτικά, λόγω της σύγκλισης των μέσων.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Ένα πρόσφατο βίντεο της καμπάνιας του ΟΗΕ κατέβηκε (αποσύρθηκε) λόγω του ότι περιελάμβανε ένα σύντομο κλιπ με πνευματικά δικαιώματα (ένα οπτικοακουστικό απόσπασμα) του διάσημου παρουσιαστή.

Η ΕΚΘΕΣΗ ΣΥΝΙΣΤΑ: Να διευκρινιστεί ότι οι εξαιρέσεις, όπως εκείνη της παραπομπής, θα ισχύουν για όλες τις μορφές πολιτιστικής έκφρασης με έναν τεχνολογικά ουδέτερο τρόπο.

#links

15. ΝΑ ΕΠΙΤΡΑΠΕΙ Η ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΗ (LINKING)

Η ικανότητα να διασυνδέεται ο ένας πόρος με τον άλλον, είναι το βασικό δομικό στοιχείο που χτίζει το διαδίκτυο. Εξ ορισμού, το περιεχόμενο με το οποίο μπορείς να συνδεθείς είναι διαθέσιμο δημόσια. Κάποιος που βάζει έναν σύνδεσμο σε μια ιστοσελίδα δεν έχει κανέναν έλεγχο επί του περιεχομένου στο άλλο άκρο του συνδέσμου. Ένας σύνδεσμος ως εκ τούτου δεν μπορεί να απαιτεί την άδεια του δικαιούχου ή να συνεπάγεται ευθύνη μη τήρησης πνευματικών δικαιωμάτων. Αν βάλουμε μια τέτοια “ετικέτα τιμής” για τους συνδέσμους αυτό θα ήταν μια ανάρμοστη επέμβαση στους ανθρώπους που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο σε ένα πολύ βασικό επίπεδό του.

Η συντριπτική πλειονότητα των τελικών χρηστών/καταναλωτών […] συντριπτική πλειοψηφία των θεσμικών χρηστών […] οι περισσότεροι πάροχοι υπηρεσιών […] εωρούν ότι οι υπερ-συνδέσεις (hyper-links) σε ένα έργο ή σε άλλο προστατευόμενο αντικείμενο, δεν πρέπει να υπόκεινται σε άδεια του δικαιούχου.
—Έκθεση για την Διαβούλευση της ΕΕ για τα Πνευματικά Δικαιώματα

Η ΕΚΘΕΣΗ ΣΥΝΙΣΤΑ: CΝα διευκρινιστεί ότι η παραπομπή σε έργα μέσω υπερσυνδέσμου δεν υπόκειται σε αποκλειστικά δικαιώματα.

#panorama

16. ΕΡΓΑ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΘΕΑΣ ΧΩΡΙΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

Η ελευθερία στο πανόραμα (Freedom of Panorama) σημαίνει ότι, ο καθένας μπορεί να τραβήξει εικόνες των δημόσιων κτιρίων και τις διανέμει χωρίς την άδεια του αρχιτέκτονα – αλλά αυτό δεν υλοποιείται ή υλοποιείται εν μέρει, σε πολλά κράτη μέλη.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Ενώ είναι νόμιμο να τραβήξετε μια φωτογραφία του Πύργου του Άιφελ κατά τη διάρκεια της ημέρας (μιας και τα πνευματικά δικαιώματα του έχουν εκπνεύσει η χρονικά) αυτό όμως δεν συμβαίνει και για την νύχτα, επειδή υπάρχει μια ξεχωριστή προστασία πνευματικών δικαιωμάτων που ισχύει ακόμα για το σόου με τα φώτα του Πύργου του Άιφελ.

Λόγω της εδαφικότητας/τοπικότητας των πνευματικών δικαιωμάτων, μια εικόνα που έχει ληφθεί νομίμως με την εξαίρεση της Ελευθερίας στο Πανόραμα σε μια χώρα μπορεί να είναι παράνομο να την διανέμει κάποιος σε μια άλλη χώρα. Για τους ανθρώπους που μοιράζονται τις φωτογραφίες τους μετά από ένα ταξίδι σε ένα άλλο κράτος μέλος, αυτό είναι κάτι το ακατανόητο.

Η ΕΚΘΕΣΗ ΣΥΝΙΣΤΑ: Βελτίωση της ασφάλειας δικαίου των καθημερινών δραστηριοτήτων με την προσθήκη μιας εξαίρεσης για την πλήρη ελευθερία στο πανόραμα σε όλη την Ευρώπη.

#parody

17. ΝΑ ΕΠΙΤΡΑΠΕΙ Η ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΑ & Η ΠΑΡΩΔΙΑ

Η εξαίρεση για την γελοιογραφία, την παρωδία & την μίμηση είναι απαραίτητη για την ελευθερία της έκφρασης και πρέπει να καταστεί υποχρεωτική.

Αυτή η παρωδία αφίσας από μια ταινία που χρησιμοποίησα για να προκαλέσω το ενδιαφέρον του κοινού στις ακροάσεις του Επιτρόπου της ΕΕ είναι αμφιβόλου νομιμότητας σε ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ

Επιτρέποντας την μίμηση (απομιμήσεις ενός υφιστάμενου έργου ή του στυλ του) επιτρέπουμε μια σειρά από remix δραστηριότητες που έχουν προκύψει σε συνδυασμό με τις νέες τεχνολογίες. Επιτυγχάνεται μια καλύτερη ισορροπία μεταξύ των δικαιωμάτων των δημιουργών να εκμεταλλεύονται εμπορικά τα έργα τους και την καλλιτεχνική ελευθερία τους να βασιστούν στα έργα των άλλων.

Σε μια πρόσφατη απόφαση, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο παρείχε σημαντικές διευκρινίσεις σχετικά με τον ορισμό της παρωδίας. Ωστόσο, επίσης προβληματικά έχει αποφανθεί για την ισορρόπηση του ενδιαφέροντος του παρωδού ενάντια σε αυτό του δικαιούχου (και όχι του δημιουργού του έργου), δεν θα πρέπει να συνδέονται με ένα μήνυμα διάκρισης. Ως εκ τούτου υποστήριξε ότι το ηθικό δικαίωμα μπορεί να περάσει από τον συγγραφέα σε ένα άλλο πρόσωπο – ακόμη και σε ένα νομικό πρόσωπο, όταν θα πρέπει να είναι μια πτυχή του αναφαίρετου ηθικού δικαιώματος του δημιουργού, όχι του πνευματικού δικαιώματος που μπορεί να δοθεί. Διαφορετικά ο κίνδυνος ότι το εν λόγω δικαίωμα χρησιμοποιείται για να καταστείλει μια παρωδία από οικονομικά ή άλλα κίνητρα είναι πολύ υψηλός.

Η ΕΚΘΕΣΗ ΣΥΝΙΣΤΑ: Η εξαίρεση για την παρωδία, την γελοιογραφία & την μίμηση θα πρέπει να εφαρμόζεται ανεξαρτήτως του σκοπού του παράγωγου έργου. Δεν θα πρέπει να περιορίζεται από τα πνευματικά δικαιώματα του κατόχου των δικαιωμάτων, αλλά μόνο από το ηθικό δικαίωμα του δημιουργού.

#tdm

18. ΝΑ ΕΠΙΤΡΑΠΕΙ Η ΕΞΟΡΥΞΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΚΑΙ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ

Η “Εξόρυξη σε κείμενο και δεδομένα” (Text & data mining, TDM) ή η “εξόρυξη σε περιεχόμενο”, αναφέρεται σε μια ποικιλία από αναλυτικές διαδικασίες για την εξαγωγή επιπλέον πληροφοριών και γνώσεων από ένα μεγάλο σύνολο εκδόσεων.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Ένας επιστήμονας μπορεί να χρησιμοποιήσει έναν υπολογιστή για να αναλύσει αυτόματα ένα μεγάλο αριθμό ερευνών για να ανακαλύψει μια προηγουμένως άγνωστη συσχέτιση μεταξύ δύο ασθενειών.

Ορισμένοι κάτοχοι δικαιωμάτων επιμένουν ότι αυτό απαιτεί δύο ξεχωριστές άδειες, μία για την ανάγνωση των έργων και μια άλλη για την διεξαγωγή TDM.

Μια ειδική και υποχρεωτική εξαίρεση για την εξόρυξη κειμένου και δεδομένων για επιστημονικούς σκοπούς στο δίκαιο των ευρωπαϊκών πνευματικών δικαιωμάτων και του δικαίου για τις βάσεις δεδομένων θα πρέπει να τεθεί σε θεώρηση.
—Ομάδα Εμπειρογνωμόνων της ΕΚ για την TDM

Η ΕΚΘΕΣΗ ΣΥΝΙΣΤΑ: Να διευκρινιστεί ότι η νόμιμη πρόσβαση στα δεδομένα περιλαμβάνει και το δικαίωμα στην εξόρυξη μέσω αυτοματοποιημένων αναλυτικών τεχνικών.

#education

19. ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Οι λεπτομέρειες για το τι επιτρέπεται βάσει των εξαιρέσεων για την εθνική έρευνα και εκπαίδευση διαφέρουν σημαντικά μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ:

Αρκετά συχνά η εξαίρεση δεν καλύπτει τη χρήση των ψηφιακών μορφών, εισάγοντας περιττές επιβαρύνσεις για τους δασκάλους, τους καθηγητές και τους φοιτητές.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Απαγορεύεται να παρέχονται κείμενα στους φοιτητές σε ψηφιακή μορφή (για παράδειγμα, μέσω ενός σχολικού intranet), και οι καθηγητές συχνά περνούν πολύ χρόνο για να φτιάξουν φυσικά αντίγραφα των έργων, τα οποία όμως αντίγραφα οι εξαιρέσεις επιτρέπουν.

Οι περιορισμοί αυτοί καθιστούν επίσης δύσκολο για τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια να προσφέρουν δωρεάν online μαθήματα (MOOCS), μια ευκαιρία εκπαίδευσης που έχει αποκτήσει μεγάλη δημοτικότητα για τα πανεπιστήμια εκτός Ευρώπης.

Συνήθως δεν υπάρχει πρόβλεψη για την μη-τυπική εκπαίδευση, όπως τις αυτο-οργανώσιμες συνεδρίες μελέτης από τις οργανώσεις νεολαίας, κλπ.

Η ΕΚΘΕΣΗ ΣΥΝΙΣΤΑ: Η εξαίρεση για την έρευνα και την εκπαίδευση χρειάζεται έναν κοινό ορισμό για να επιτρέπει τη συνεργασία σε διασυνοριακό επίπεδο και θα πρέπει να περιλαμβάνει και την μη-τυπική εκπαίδευση.

#elending

20. ΝΑ ΕΠΙΤΡΑΠΕΙ Ο ΨΗΦΙΑΚΟΣ ΔΑΝΕΙΣΜΟΣ (E-LENDING)

Οι βιβλιοθήκες καταβάλλουν τέλη αμοιβής στους οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης για να δανείζουν τα βιβλία που έχουν αποκτήσει. Η Οδηγία Μίσθωσης και Δανεισμού (Rental and Landing Directive), η οποία το ρυθμίζει αυτό, δεν καλύπτει τα e-books, αναγκάζοντας τις βιβλιοθήκες να εξαρτώνται από τις υπηρεσίες e-δανειοδότησης που παρέχονται από τους εκδότες, οι οποίες (αν υπάρχουν) συχνά είναι περιορισμένες και μπορεί να απαιτούν εγγραφή σε ολόκληρο τον κατάλογο τους, αντί να επιτρέπουν την αγορά ενός μόνου έργου.

Το ισχύον νομικό πλαίσιο εμποδίζει τις βιβλιοθήκες από την εκπλήρωση των βασικών υπηρεσιών [τους] για την κοινωνία μας στην ψηφιακή εποχή.
—EBLIDA: Οι Ευρωπαϊκές βιβλιοθήκες και οι προκλήσεις της ηλεκτρονικής έκδοσης

Η ΕΚΘΕΣΗ ΣΥΝΙΣΤΑ: Να προστεθεί μια εξαίρεση για το δανεισμό βιβλίων σε ψηφιακή μορφή.

#licenses

21. ΧΩΡΙΣ ΕΘΝΙΚΑ ΕΠΙΒΑΛΛΟΜΕΝΕΣ ΕΙΣΦΟΡΕΣ ΣΤΗΝ ΝΟΜΙΜΗ ΧΡΗΣΗ

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Ο νέος νόμος για τα πνευματικά δικαιώματα της Ισπανίας απαιτεί την καταβολή νόμιμου τέλους άδειας για τη συγκέντρωση άρθρων και άλλων έργων πνευματικής ιδιοκτησίας που είναι ελεύθερα διαθέσιμα στο διαδίκτυο (συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που διατίθεται με βάσει ελεύθερες άδειες). Αυτό το νέο αναφαίρετο δικαίωμα αμοιβής έχει κάνει τη λειτουργία των υπηρεσιών ειδήσεων συνάθροισης (news aggregation services) όπως το Google News, εμπορικά μη βιώσιμες και έχει καταστροφικές συνέπειες για τα δικαιώματα της ελευθερίας της έκφρασης και της ελευθερίας της πληροφόρησης, καθώς επηρεάζει όλα τα είδη των δραστηριοτήτων που στηρίζονται στην εθελοντική ελεύθερη ανταλλαγή πληροφοριών μέσω των ανοικτών αδειών.

Η ΕΚΘΕΣΗ ΣΥΝΙΣΤΑ: Το αν θα είναι ή δεν θα είναι, μια απαίτηση αμοιβής συνδεδεμένη με μια εξαίρεση ή έναν περιορισμό, αυτό θα πρέπει να αποφασίζεται σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Αυτό δεν αποκλείει τη δυνατότητα των εξαιρέσεων και των περιορισμών στις απαιτήσεις αποδοχών σε επίπεδο ΕΕ, όπως είναι η περίπτωση με την εξαίρεση της ιδιωτικής αντιγραφής.

#privatecopying

22. ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ ΣΤΙΣ ΙΔΙΩΤΙΚΕΣ ΕΙΣΦΟΡΕΣ ΑΝΤΙΓΡΑΦΗΣ

Οι αποκλίνοντες εθνικές τρόποι επιβολής και διαχείρισης των ιδιωτικών εισφορών για την αντιγραφή και την αναπαραγωγογραφία (repography), έχουν αποτελέσει πηγή τριβών με τις αρχές της εσωτερικής αγοράς για την ελεύθερη κυκλοφορία των αγαθών και των υπηρεσιών εδώ και αρκετό καιρό
—Συστάσεις που προκύπτουν από την διαμεσολάβηση [της ΕΚ] στις ιδιωτικές εισφορές για την αντιγραφή και την αναπαραγωγογραφία [Vitorino 2013]

Τα κράτη μέλη έχουν εφαρμόσει πολύ διαφορετικές εισφορές ιδιωτικής αντιγραφής σε διαφορετικά μέσα και συσκευές για τους καταναλωτές, όπως για τα κενά DVD ή για τους εκτυπωτές. Οι διαφορές αυτές καθιστούν δύσκολες τις συναλλαγές με τα εν λόγω αγαθά στο πλαίσιο της εσωτερικής αγοράς, μερικές φορές μάλιστα οι κατασκευαστές πρέπει να πληρώσουν εισφορές δύο φορές για το ίδιο προϊόν. Η μεταρρύθμιση θα πρέπει τουλάχιστον να έρθει για να ορίσει μια πιο εναρμονισμένη απαίτηση αμοιβής και την διαφάνεια σε ότι συμβαίνει με τα χρήματα που συλλέγονται μέσω αυτών των εισφορών.

Η ΕΚΘΕΣΗ ΣΥΝΙΣΤΑ: Μια κοινή νομική αντίληψη για τη ζημία που προκαλείται στους δικαιούχους από την ιδιωτική αντιγραφή, καθώς και την αύξηση της διαφάνειας στην κατανομή αυτών των εισφορών.

#drm

23./24. ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ

Πολλά ψηφιακά έργα πωλούνται με ενσωματωμένες τεχνολογικές προστασίες που απαγορεύουν αποτελεσματικά τους ανθρώπους από τη χρήση των εξαιρέσεων των πνευματικών δικαιωμάτων που προβλέπονται από το νόμο.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Οι άνθρωποι τακτικά παρεμποδίζονται από τα τεχνολογικά μέτρα από τη δημιουργία αντιγράφων ασφαλείας των DVD που αγοράζουν παρά το ότι ως ιδιωτική αντιγραφή οι εξαιρέσεις το επιτρέπουν, παρά το γεγονός ότι έχουν ήδη καταβάλει την εισφορά για το κενό DVD για να πράξουν την αντιγραφή.

Ορισμένες τεχνολογικές προστασίες που εγκαθίστανται παρακολουθούν το λογισμικό στους υπολογιστές των χρηστών χωρίς αυτοί να το γνωρίζουν. Αυτό μπορεί να αποτελέσει κίνδυνο για την ασφάλεια, καθώς αυτό το λογισμικό μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να κατασκοπεύσει τις δραστηριότητες ενός χρήστη στον υπολογιστή του. Για να εξασφαλιστεί ότι τα τεχνολογικά μέτρα προστασίας δεν θα αποτελούν κίνδυνο, οι χρήστες (και οι εμπειρογνώμονες) θα πρέπει να είναι σε θέση να δουν τον πηγαίο κώδικα του κάθε τεχνολογικού μέτρου και να διασφαλίσουν ότι η τεχνολογική προστασία κάνει ακριβώς αυτό που φιλοδοξεί να κάνει και δεν εισάγει κενά ασφαλείας στον υπολογιστή του χρήστη.

Η δημοσίευση του πηγαίου κώδικα θα υποστηρίξει επίσης και την διαλειτουργικότητα των διαφόρων συσκευών και των μορφών δεδομένων, η οποία είναι σημαντική για να αποφευχθεί η ανάπτυξη μονοπωλίων τέτοιων όπου οι χρήστες θα πρέπει να συνεχίσουν να αγοράζουν τα προϊόντα της ίδιας εταιρείας εξαναγκαστικά, ούτως ώστε να μην χάσουν την πρόσβαση στη βιβλιοθήκη τους, στα έργα που έχουν ήδη αγοράσει.

Η ΕΚΘΕΣΗ ΣΥΝΙΣΤΑ: Η τεχνολογική προστασία δεν πρέπει να εμποδίζει τη νόμιμη χρήση. Τα μέτρα προστασίας πρέπει να είναι ανοιχτού κώδικα.