Felix Reda

De inspanningen van de trialoog (overlegprocedure in het wetgevend proces tussen vertegenwoordigers van het Europees Parlement, Raad en Commissie) achter gesloten deuren om de EU-auteursrechtrichtlijn te voltooien, worden voortgezet. Het voorzitterschap van de Europese Raad, momenteel in handen van Oostenrijk, heeft inmiddels een nieuw voorstel laten rondgaan, voor een compromis tussen de verschillende ontwerpen die momenteel op tafel liggen voor de controversiële artikelen 11 en 13.

Politieke krant en website Politico Europe heeft de documenten hier gepubliceerd. Onder dit laatste voorstel zouden zowel uploadfilters als de “linktaks” moeten blijven — met een paar veranderingen ten goede, en andere ten kwade.

* * *

Upload filters

Laten we niet vergeten: in zijn definitieve standpunt had het Europees Parlement (EP) alles in het werk gesteld om te voorkomen dat uploadfilters specifiek worden genoemd, om de massale publieke kritiek op die maatregel te voorkomen. De uiteindelijke tekst was echter nog erger: online platforms worden onontkoombaar aansprakelijk gesteld voor elke inbreuk op het auteursrecht door hun gebruikers, ongeacht de actie die ze ondernemen. Zelfs het strengste uploadfilter ter wereld kan onmogelijk 100% van de niet-gelicentieerde content vangen.

Dit vormt de aanleiding voor YouTube’s nieuwste lobbyinspanningen ten gunste van uploadfilters en tegen het voorstel van het EP voor onontkoombare aansprakelijkheid. Velen houden dit voor lobbyen tegen artikel 13 als geheel — dat is niet zo. In de Financial Times van maandag 12 november heeft YouTube uitgelegd dat ze heel blij zouden zijn met een wet die iedereen dwingt te bouwen (of vermoedelijk, van hen in licentie te nemen) wat ze zelf al hebben geïnstalleerd: uploadfilters zoals “Content ID”.

In dit laatste ontwerp kiest het Voorzitterschap van de Europese Raad de kant van YouTube, die teruggaat tot het expliciet voorschrijven van uploadfilters. De Raad stelt twee alternatieve opties voor om deze eis te formuleren, maar deze komen in feite neer op:

Op grond van deze tekst moeten zo mogelijk uploadfilters overal worden geïmplementeerd: voor al je uploads is voorafgaande toestemming vereist van foutgevoelige copyright-bots.

Wat de goede kant betreft, lijkt het voorzitterschap van de Europese Raad open te staan voor de uitzondering van het Parlement voor platforms van kleine en micro-ondernemingen. Het neemt ook de beter geformuleerde uitzondering van het EP over voor open source code sharing-platforms zoals GitHub.

De Raad voegt een bewoording toe dat de genomen maatregelen “geen afbreuk zullen doen aan rechtmatig gebruik, zoals gebruik in het kader van uitzonderingen en beperkingen” — hoewel het onduidelijk blijft hoe dat kan worden bereikt, omdat uploadfilters in principe niet in staat zijn inbreuk op het auteursrecht te onderscheiden van legitiem gebruik, zoals parodie. Deze clausule kan echter het in de toekomst aanvechten van uploadfilters in de rechtszaal helpen.

Aan de slechte kant verwerpt de Raad de inspanningen van het Parlement voor een sterker klachtenmechanisme dat beoordelingen door mensen en een onafhankelijke instantie voor conflictoplossing vereist. In plaats daarvan neemt het de eis van het EP over dat vergunningen die door een platform zijn afgesloten, zelfs niet noodzakelijkerwijs betrekking hebben op het gebruik van deze werken door de gebruikers van dat platform. Dus, bijvoorbeeld, zelfs als YouTube een licentie neemt om een filmtrailer te tonen, kan die licentie je als individuele YouTuber nog steeds beletten om die trailer in je eigen uploads te gebruiken.

De Raad neemt het wensdenken van het Parlement niet over dat vrijwillige dialogen met bedrijven ervoor zouden moeten zorgen “dat automatische blokkering van content wordt voorkomen” — een waandenkbeeld dat veel commentatoren ten onrechte hadden aanvaard als geruststelling dat artikel 13 niet zou leiden tot uploadfilters.

* * *

Linktaks

Wat de “linkbelasting” betreft, blijft de Raad grotendeels vasthouden aan zijn standpunt: het wil dat de verplichting blijft bestaan om zelfs voor korte fragmenten van nieuwsartikelen een licentie te nemen gedurende één jaar vanaf de publicatie van een artikel, in plaats van vijf, zoals het Europees Parlement heeft voorgesteld.

In een positieve ontwikkeling neemt het voorzitterschap van de Raad de verduidelijking van het EP over dat ten minste de feiten in nieuwsartikelen als zodanig niet moeten worden beschermd. Dus journalisten zouden in hun eigen woorden mogen vermelden wat ze in een ander nieuwsbericht lezen.

De Raad slaagt er niet in om hyperlinks duidelijk uit te sluiten — zelfs linkjes die niet vergezeld gaan van fragmenten uit het artikel. Het is niet ongebruikelijk dat de URL’s van nieuwsartikelen zelf de kop van het artikel bevatten. Hoewel de Raad “niet-substantiële gedeelten” van artikelen wil uitsluiten van het vereisen van een licentie, is het niet zeker dat berichtkoppen tellen als niet-substantieel. (De clausule van de Raad die de daad van “hyperlinken toestaat wanneer deze geen mededeling aan het publiek” zijn, zou in dergelijke gevallen niet opgaan, aangezien het weergeven van de kop in feite een dergelijke mededeling aan het publiek zou vormen.)

De Raad blijft verlangen het recht alleen van toepassing te laten zijn op in de EU gevestigde nieuwsbronnen — wat in feite zou kunnen betekenen dat er minder links en vermeldingen in zoekmachines, sociale netwerken en aggregators voor Europese sites zijn, wat hen in een wereldwijd nadeel plaatst.

Zij stelt echter ook voor dat nieuwssites desgewenst gratis licenties mogen verlenen, als ze dat willen — in tegenstelling tot het Parlement, dat stelde dat het vermelden van een artikel in een zoekmachine niet als voldoende tegenprestatie moet worden beschouwd voor het reproduceren van fragmenten ervan.

Tot slot neemt het voorzitterschap van de Raad de formulering van het EP over dat het doel van de “linktaks” is “de beschikbaarheid van betrouwbare informatie te bevorderen”, hoewel het, zoals ik heb betoogd, naar verwachting het tegenovergestelde effect zal hebben, het zal nepnieuws bevorderen.

* * *

De EU-lidstaten zullen dit compromisvoorstel op 15 november bespreken. De volgende trialoog met de Commissie en de Raad vindt vervolgens plaats op 26 november. Nationale overheden hebben nog steeds de kans om te luisteren naar de publieke kritiek op uploadfilters en de “linktaks” en te vragen om fundamentele wijzigingen voor een eerlijk compromis.

To the extent possible under law, the creator has waived all copyright and related or neighboring rights to this work.