Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε πριν από λίγες ημέρες μία πρόταση για την καταπολέμηση των ψεύτικων ειδήσεων. Αυτή η πρόταση περιλαμβάνει επιπλέον δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας για ενημερωτικές ιστοσελίδες (αλλιώς link tax), ο οποίος αποτελεί μέρος των σχεδίων μεταρρύθμισης των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας που επί του παρόντος συζητείται έντονα στο Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Παράλληλα, ο εισηγητής Axel Voss προσπαθεί επίσης να προσθέσει την αιτιολογία των fake news για το νόμο στο Κοινοβούλιο.
Δυστυχώς, αυτό είναι από μόνο του ψεύτικα νέα. Ο φόρος στους δεσμούς (link tax) δε θα βοηθήσει στην καταπολέμηση των ψεύτικων ειδήσεων – θα κάνει το πρόβλημα χειρότερο.
A transparent attempt to “soup up” the link tax – cc-0 Alan LevineΟι δύο κύριοι λόγοι είναι:
- Βάζοντας τιμή στη διάχυση άρθρων από δημοσιεύσεις στον τύπο (ή προσθέτοντας μια νομική αβεβαιότητα στη διάχυση ειδήσεων) , αυτό θα έχει σαν αποτέλεσμα την μείωση της κυκλοφορίας των ειδήσεων από δημοσιογραφικούς – επαγγελματικούς ιστότοπους. Αντίθετα, θα αυξηθεί η προβολή άλλων πηγών , συμπεριλαμβανομένων των ψεύτικων ειδήσεων και της προπαγάνδας.
- Ο φόρος στους δεσμούς (link tax) θα φέρει σε μειονεκτική θέση νέους μικρούς και ανεξάρτητους εκδοτικούς οίκους που βασίζονται στην εγγραφή τους σε aggregators ειδήσεων και που μοιράζουν το περιεχόμενό τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ως αποτέλεσμα, οι καινοτομίες στον τομέα και ο πλουραλισμός των ΜΜΕ θα ζημιωθεί, γεγονός που θα εμποδίσει το ποικίλο και ζωντανό οικοσύστημα ειδήσεων που χρειάζεται για να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τις ψεύτικες ειδήσεις.
Ακαδημαϊκή ομοφωνία ενάντια στη πρόταση
Σε ανοικτή επιστολή που δημοσιεύτηκε την Τετάρτη, 169 ερευνητές (συμπεριλαμβανομένων καθηγητών σε δημοσιογραφικές σπουδές) λένε ότι το σχέδιο αυτό θα «είναι παιχνιδάκι στα χέρια των παραγωγών ψεύτικων ειδήσεων» γιατί θα «περιορίσει περισσότερο την κυκλοφορία ποιοτικών ειδήσεων», και έτσι «δεν εγγυάται τη διαθεσιμότητα έγκυρης πληροφόρησης τόσο όσο την κυριαρχία των ψεύτικων ειδήσεων».
Προηγούμενες μελέτες εντόπισαν πως ο φόρος στους δεσμούς «πολύ πιθανόν να πάει πίσω τη λειτουργία του Τύπου ως δημόσιο φρουρό» και «δε θα προωθεί την ποιοτική δημοσιογραφία».
Οι δημοσιογράφοι αντιτίθενται
Το Organized Crime and Corruption Reporting Project θεωρεί ότι ο φόρο στους δεσμούς είναι «ένα γιγαντιαίο βήμα προς τα πίσω στην καταπολέμηση της παραπληροφόρησης», επειδή «θα περιόριζε σοβαρά την ικανότητα των ανεξάρτητων μέσων ενημέρωσης να παρέχουν ακριβείς και δίκαιες ειδήσεις».
Ένας συνασπισμός καινοτόμων εκδοτών που εκπροσωπούν εκατοντάδες ειδησεογραφικά πρακτορεία – τους οποίους η Επιτροπή ισχυρίζεται ότι θα ευνοήσει ο φόρος στους δεσμούς – αντιτίθεται επίσης στο σχέδιο, προειδοποιώντας ότι θα «καταπνίξει τον πλουραλισμό των ΜΜΕ» και θα έχει «σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στην ποιότητα του τύπου».
Μετά από χρόνια εμπειρίας με τον αντίστοιχο γερμανικό νόμο, η ένωση δημοσιογράφων DJV κατέληξε στο συμπέρασμα: «Καταργήστε το καλύτερα».
Οι συντηρητικοί αρμόδιοι διαφωνούν
H Dorothee Bär, η νέα Υπουργός Ψηφιακής Πολιτικής της Γερμανίας και μέλος του αυστηρά συντηρητικού CSU, δήλωσε ότι απορρίπτει τα επιπλέον δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας για τις ενημερωτικές ιστοσελίδες επειδή «δεν έχει τεθεί σε δοκιμασία» και «δεν λειτουργεί».
Ο εκπρόσωπος του CDU για τη διαδικτυακή πολιτική στη γερμανική Bundestag – μέλος του κόμματος του Günther Oettinger (ο οποίος αρχικά πρότεινε τον νόμο) και ο Axel Voss (ο οποίος πιέζει να το κάνει χειρότερο) – παρομοίως αναγνωρίζει τον φόρο στους δεσμο ως «εξαιρετικά επικίνδυνο» και »μια κακή πρόταση», σωστά προειδοποιώντας ότι μπορεί να οδηγήσει τις πλατφόρμες να απομακρύνουν τις πραγματικές ειδήσεις και να αυξήσουν τις αμφίβολες πηγές.
Το expert group της Επιτροπής για τις ψεύτικες ειδήσεις και παραπληροφόρηση δεν πρότεινε τα συγγενικά δικαιώματα. Αυτό ενισχύει την υποψία πως η αιτιολογία για τα fake news συμπεριλήφθηκε όχι για πραγματικούς λόγους, αλλά σαν μια προσπάθεια να προστεθούν θέματα που είναι στην επικαιρότητα για να στηρίξουν τον αγώνα της επιτροπής για το link tax.
Όταν η πρόταση για τα συγγενικά δικαιώματα παρουσιάστηκε για πρώτη φορά, η αντιμετώπιση των ψεύτικων ειδήσεων δε δόθηκε ως κίνητρο. Η προσθήκη της ως αναδρομική δικαιολογία, η οποία δεν υποστηρίζεται από μια σωστή εκτίμηση των επιπτώσεων της, έρχεται σε σύγκρουση με τις πολυσυζητημένες αρχές της «καλύτερης νομοθεσίας».
Τι να κάνουμε
Εάν η Επιτροπή θέλει σοβαρά να αντιμετωπίσει τις ψεύτικες ειδήσεις, πρέπει να διορθώσει την οπτική της στα γειτονικά πνευματικά δικαιώματα άμεσα.
- Ο «κανόνας του τεκμηρίου», μια εναλλακτική πρόταση που υποστηρίζεται από την ομάδα Greens/EFA καθώς και από την πρώην εισηγήτρια του Κοινοβουλίου Therese Comodini και από πολλά κράτη μέλη στο Συμβούλιο, θα βοηθούσε τους εκδότες να επιβάλλουν τα υπάρχοντα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας χωρίς να υπονομεύουν την κυκλοφορία πραγματικών ειδήσεων.
- Η ομάδα των Greens/EFA πριν απο λίγες ημέρες δημοσίευσε μια έκθεση με εναλλακτικά μοντέλα χρηματοδότησης της δημοσιογραφικής έρευνας, τα οποία προτείνουν μια σειρά πολιτικών λύσεων.
- Η ρύθμιση ενάντια της χρήσης στοχευμένων διαφημίσεων, ίσως είναι η καλύτερη επιλογή: Ο τερματισμός του profiling, με το οποίο οι γίγαντες του διαδικτύου συλλέγουν όλο και περισσότερα δεδομένα από εμάς με σκοπό την πιο στοχευμένη διαφήμιση, δε θα προστατεύσει μόνο την ιδιωτικότητά μας , θα εξαλείψει και ένα μέσο αποστολής ψεύτικων ειδήσεων σε όσους είναι πιο επιρρεπείς σε αυτές, και θα επιστρέψει ένα μερίδιο της διαφημιστικής αγοράς σε επιχειρήσεις με περιεχόμενο όπως οι πραγματικές ειδήσεις.
Στο βαθμό που επιτρέπεται από το νόμο, ο δημιουργός αποποιήθηκε όλα τα δικαιώματα copyright και τα άλλα σχετικά ή συγγενικά δικαιώματα για το έργο του.